شروع ماه مبارك رمضان از پنج راه ثابت ميشود:
اول: شخص مسلمان خودش هلال ماه رمضان را ببيند. دوم: جمعي بهصورت گسترده خبر بدهند كه ماه را ديدهاند و رؤيتماه براي شخص به يقين برسد. سوم: ۲ نفر شاهد عادل شهادت بدهند كه ماه را ديدهاند. چهارم: حاكم شرع اعلام كند كه ماه رمضان آغاز شده است. پنجم: 30روز از ماه شعبان بگذرد. امسال تقويمها روز چهارشنبه (فردا) را 29شعبان اعلام وماه شعبان را هم 29روزه تعريف كردهاند. اگر محرز شد كه روز پنجشنبه، نخستين روزماه مبارك رمضان است روزه گرفتن واجب خواهد شد اما اگر يقين حاصل نشد، روزهداران ميتوانند اين روز را به نيت آخرين روزماه شعبان روزه بگيرند تا از ثواب آن بهرهمند شوند. به روزي كه مشخص نيست آخر شعبان است يا اول رمضان اصطلاحاً «يوم الشك» گفته ميشود و كسي نميتواند در اين روز به نيت روز اول رمضان روزه بگيرد. چنانچه بعداً ثابت شد كه يوم الشك، روز اول ماه رمضان بوده، جزوماه رمضان محسوب ميشود. اگر شخصي يومالشك را روزه نگرفت و بعداً معلوم شد كه نخستين روزماه مبارك رمضان بوده است، بايد قضاي آن روز را بگيرد.
روزه به چه معناست؟
در روايتهاي معتبر آمده كه تمام كتابهاي آسماني در ماه مبارك رمضان نازل شده است. درخشندگي و جايگاه اينماه عزيز به قدري است كه حتي ماههايي مانند رجب و شعبان با آن همه فضيلت، پيش مقدمهاي براي ورود بهماه رمضان به شمار ميروند؛ ماهي كه در آن عبادت كردن رنگ و بوي ديگري دارد؛ صدقه دادن در آن اجر بيمثال و خواندن يك آيه از قرآن، حكم ختم تمام آيات اين كتاب آسماني را دارد. ماه مبارك رمضان احكام خاص خودش را دارد كه مهمترين آنها روزهداري است. در اين گزارش با آداب ورود به ماه مبارك رمضان و احكام اوليه روزه گرفتن بيشتر آشنا خواهيم شد.
انواع روزه در اسلام:
درشرع مقدس اسلام چند نوع روزه تعريف شده كه هر كدام شرايط خاص خودشان را دارند و بدين شرح هستند
اول- روزه واجب
همانند روزهماه مبارك رمضان يا روزههايي كه با نذر، عهد و قسم در روز يا زمان خاصي بر انسان واجب ميشود. همچنين اگر كسي اجير بشود تا در برابر دريافت وجهي، روزه شخص ديگري را بگيرد، گرفتن همان روزه برايش واجب ميشود. علاوه بر اينكه قضاي روزههايماه رمضان نيز واجب است.
دوم- روزه مستحب
مانند روزههايي كه در برخي از ماهها سفارش شده است. روزههاي مستحب هم داراي طبقهبندي هستند و گرفتن روزه مستحبي در برخي از روزها نسبت به روزهاي ديگر سال ارجحيت و ثواب بيشتري دارد. روزه مستحبي گرفتن در روزهاي عيد غدير، نيمهشعبان، روز عرفه، دهه اول ذيحجه و اول، وسط و آخر هرماه قمري جزو روزهايي است كه روزه گرفتن در آن ثواب بيشتري نسبت به ديگر روزها دارد
سوم- روزه مكروه
علماي شيعه فرمودهاند كه روزه گرفتن در روز عاشورا كراهت دارد. هر چند تأكيد شده كه در اين روز بهتر است كه عزاداران غذاي سير نخورند و سيراب نباشند، اما گرفتن روزه در اين روز كراهت دارد. چنانچه در تاريخ آمده، بنياميه، (لعنتالله عليهم اجمعين) به شكرانه پيروزي كه در روز عاشورا بهدست آوردند، آن روز را روزه گرفتند و اين امر را به يك سنت تبديل كردند؛ سنتي كه تا سالها باقي ماند و به همين دليل، از نظر شيعه كه مستند به روايت ائمه اطهار(ع) است، روزه گرفتن در روز عاشورا مكروه شمرده ميشود
چهارم- روزه حرام
روزه گرفتن در ۲روز مشخص عيد سعيد فطر و عيد سعيد قربان حرام است. همچنين اگر روزه گرفتن براي شخص مسلمان ضرر داشته باشد و خودش اين موضوع را متوجه شود يا پزشك حاذق متدين به او بگويد كه روزه گرفتن برايش ضرر دارد در چنين شرايطي گرفتن روزه حرام است. نكته ديگر اينكه اگر والدين، فرزندشان را از گرفتن روزه مستحبي نهي جدي بكنند او ديگر جايز نيست اين كار را انجام بدهد و روزهاش حرام است البته والدين نميتوانند روزههاي واجب كه خداوند متعال آن را فريضه قرار داده بر فرزندانشان نهي كنند.
روزه چه كساني صحيح است؟
۱۰ شرط براي صحت روزه لازم است: ۱- اسلام ۲- ايمان ۳- عقل ۴- بيهوش نبودن ۵- مسافر نبودن ۶- حائض و نفسا نبودن ۷- ضرري نبودن ۸- داشتن نيت ۹-ترك مفطرات ۱۰- روزه قضا نداشتن (البته اين شرط براي كسي است كه ميخواهد روزه مستحبي بگيرد). روزه از افرادي صحيح است كه واجد اين شرايط باشند، بنابراين روزه كافر، ديوانه، بيهوش، مسافر، حائض و نفسا، روزهاي كه براي فرد ضرر دارد يا در آن نيت روزه نكرده و يا يكي از مفطرات را عمداً انجام داده باطل است همچنين روزه مستحبي كسي كه روزه قضا دارد صحيح نيست
چيزهايي كه روزه را باطل ميكند؟
۹ چيز روزه را باطل ميكند كه از نظر فقهي، اصطلاحا به آن مفطرات روزه ميگويند. اين مفطرات عبارتند از: ۱- خوردن و آشاميدن ۲- جماع (آميزش جنسي) ۳-استمناء(خودارضايي جنسي) ۴-دروغ بستن به خدا و پيامبران و معصومين(ع) (بنابر احتياط واجب) ۵- رساندن غبار غليظ به حلق (بنابر احتياط واجب) ۶- فرو بردن تمام سر در آب (بنابر احتياط واجب) ۷- باقي ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح ۸-اماله (تنقيه) كردن با مايعات ۹-قي كردن عمدي
توجه كنيد كه باطلكنندههاي روزه، احكام بسياري جزيي و زيادي دارد كه براي دانستن آنها حتما بايد به رساله مرجع تقليد خود مراجعه كنيد
روزههاي نگرفته را چه كنيم؟
اگر كسي از ماه رمضان سال قبل روزه قضا بهعهده دارد و عذرش برطرف شده (مثلا مريض يا مسافر بوده) و حالا ديگر توان گرفتن روزهها را دارد بايد قبل از رسيدن ماه رمضان بعدي روزههاي قضا را بگيرد
روزه قضا را ميتوان تا قبل از ظهر افطار كرد و كفارهاي هم بر گردنش نخواهد آمد اما اگر بعدازظهر روزهاش را بشكند بايد كفاره بدهد. كفارهاش هم اينطور تعريف شده كه بايد ۳ روز به عوض آن، روزه بگيرد يا 10فقير را از طعام سير كند. نكته مهم اينكه اگر شخصي مثلا 3روز از سال گذشته روزه بهعهده دارد و آنها را نگرفته است و حالا تا رسيدن ماه رمضان هم تنها 3روز باقي مانده او بايد در اين 3روز، روزههاي سال قبل را بگيرد و حق شكستن آنها را حتي پيش از ظهر هم ندارد چرا كه شكستن روزه قضا، پيش از فرا رسيدن ظهر براي زماني است كه فرد امكان جبران داشته باشد
اگر قضاي روزه مال سال گذشته نيست و به سالهاي قبلتر برميگردد، گرفتن آن روزهها فوريت ندارد و ميتواند در فرصت ديگري آنها را بگيرد اما مسئلهاش اين است كه اگر از روزههاي قضا، يك رمضان رد شد، او بايد علاوه بر قضاي روزه، بهعنوان كفاره براي هر روز قضا 10سير غذا تهيه كند و به فقير بدهد يا مبلغ آن را (تقريبا 20هزار ريال) به شخص فقير بپردازد. مثلاً اگر شخص روزهدار 5روز، روزه قضا برعهده دارد و چند سال از آن گذشته بايد مبلغ 100هزار ريال به فقير كمك كند يا 50سير غذا تهيه كرده و به شخص مستمند بدهد. چنانچه از روزه قضا چند سال هم بگذرد، همان يكبار پرداخت كفاره كافي است و لازم نيست به ازاي هر سالي كه گذشته كفاره تكرار شود
روزههاي واجب را بگير:
در حكم روزه، اولويت با روزههاي واجب است. البته فرد ميتواند روزههايش را به نيت روزه قضا (و نه روزه مستحبي) در همان روزهايي كه سفارش بيشتري شده بگيرد تا از ثواب آن هم بهرهمند شود. مثلاً اگر شخصي يك روز، روزه قضاي واجب بهعهده دارد ميتواند در روز نيمهشعبان به نيت روزه قضا روزه بگيرد. اينطوري هم روزه قضا را بهجاي آورده و هم از ثواب روزه گرفتن در روز نيمه شعبان بهره مند شده است
براي روزه نيت واجب است:
بدون نيت كردن، روزهداري امكانپذير نخواهد بود. مسلمانان ميتوانند نيت روزه يكماه را به صورت كلي و به قصد قربت الهي انجام بدهند يا نيت هر روز را بهصورت جداگانه بكنند. براي نيت كردن هم لازم نيست كه شخص، حتما جمله يا عبارت خاصي را بر زبان بياورد چرا كه معناي نيت «قصد» انجام كاري است. يعني همين كه يك شخص بداند كه فردا صبح براي سحري خوردن از خواب برميخيزد تا آن روز را به قصد قربت الهي روزه باشد، كافي است. زمان نيت روزه مستحبي، از اول شب تا موقعي است كه به اندازه نيت كردن به مغرب وقت مانده باشد.:
اعمال مستحب در ابتدايماه مبارك رمضان:
ماه رمضان بهدليل جايگاهي ويژهاي كه ميان ساير ماهها دارد، اعمال خاصي نيز براي آن تعريف شده است. مستحب است كه فرد روزهدار در شب يا روز اولماه مبارك رمضان غسل كند. همچنين مستحب است كه فرد روزهدار به بالاي بلندي يا پشتبام برود و شخصاً استهلال كند. اگر توانست هلال را رؤيت كند دستش را به سمت آن بگيرد و بگويد «ربي و ربكالله ربالعالمين…» همچنين زيارت حضرت امامحسين(ع) نيز سفارش شده است. براي هرماه هم يك نماز اولماه آمده و خواندن نماز اولماه رمضان نيز از ديگر مستحبات سفارش شده است. كيفيت نماز اولماه رمضان نيز بدين گونه است كه در ركعت اول، پس از قرائت سوره حمد، 30مرتبه سوره اخلاص (قلهواللهاحد) خوانده شود و در ركعت دوم، پس از قرائت سوره حمد، 30مرتبه سوره قدر (انا انزلنا فيليلهالقدر) خوانده شود. صدقه دادن در اول هر ماه، بهويژه ماه مبارك رمضان نيز جزو مستحبات تأكيد شده است.
به استقبالماه خدا؛
كسي كه نميداند روزه قضا برعهدهاش هست يا نه ميتواند روزه مستحبي بگيرد؟
كسي كه نميداند اگر به نيت آنچه شرعاً مأمور به آن است اعم از روزه قضا يا مستحبي، روزه بگيرد برايش روزه قضا محسوب ميشود
رؤيت هلال ماه مبارك رمضان با دستگاههاي پيشرفته امروزي چه حكمي دارد؟
رؤيت با وسيله، فرقي با رؤيت به طريق عادي ندارد و معتبر است. ملاك آن است كه عنوان رؤيت محفوظ باشد، پس رؤيت با چشم و با عينك و با تلسكوپ محكوم به حكم واحدند. البته رؤيت تصوير هلال از طريق انعكاس به رايانه كه در آن صدق عنوان رؤيت معلوم نيست محل اشكال است
استهلالماه رمضان بر مؤمنين واجب است؟ كيفيت استهلال چگونه است و ماه بايد چه اندازهاي باشد؟
استهلال (ديدن هلال) في نفسه واجب شرعي نيست. صرف كوچكي و پايين بودن هلال يا بزرگي و بالا بودن يا پهن و يا باريك بودن آن و مانند آن، دليل شرعي شب اول يا دوم بودن نيست ولي اگر مكلف از آن علم به چيزي پيدا كند بايد به مقتضاي علم خود در اين زمينه عمل كند
اگر در تقويم نوشته باشد كه مثلا فردا يا پس فردا اولماه رمضان است، همين براي شروعماه كافي است؟
اولماه به وسيله تقويمها و محاسبات علمي منجمان ثابت نميشود مگر اينكه از گفته آنها يقين حاصل شود
در سحرهايماه مبارك رمضان، پخش دعا و قرائت قرآن از بلندگوي مساجد چه حكمي دارد؟
در جايي كه بيشتر مردم در شبهايماه مبارك رمضان براي قرائت قرآن و خواندن دعا و شركت در مراسم ديني و امثال آن بيدار هستند، پخش برنامههاي خاص سحرهاي اينماه از بلندگوي مسجد جهت شنيدن همگان اشكال ندارد ولي اگر سبب اذيت همسايگان مسجد شود، جايز نيست
” اعمال روز اول ماه رمضان “
و در آن چند عمل است:
اول: غسل کردن در آب جارى و ریختن سى کف آب بر سر که باعث ایمنى از جمیع دردها و بیماریها است در تمام سال.
دوم: کفى از گلاب بر رو بزند تا از خوارى و پریشانى نجات یابد و قدرى هم بر سر خود بزند تا در آن سال از سرسام [برسام] ایمن شود
سوم: دو رکعت نماز اول ماه و تصدق را به عمل آورد .
چهارم: دو رکعت نماز کند، در رکعت اول حمد و إنا فتحنا و در رکعت دوم حمد و هر سوره که خواهد بخواند تا حق تعالى جمیع بدیها را در آن سال از او دور گرداند و در حفظ خدا باشد تا سال آینده.
پنجم: بعد از طلوع فجر این دعا بخواند:
اللَّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا صِیَامَهُ وَ أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدًى لِلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ وَ تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْهُ لَنَا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَةٍ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
ششم: بخواند دعاى چهل و چهارم صحیفه کامله رااگر در شب نخوانده است.
روزه گرفتن يعنی اين كه انسان براى انجام فرمان خداوند عالم، از اذان صبح تا مغرب از انجام چيزهايى كه روزه را باطل مىكند و شرح آنها بعدا گفته میشود، خوددارى نماید.
نیت :
|
لازم نيست انسان نيت روزه را از قلب خود بگذراند يا مثلا بگويد روزه میگيرم بلكه همينقدر كه براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب، كارى كه روزه را باطل میكند انجام ندهد، كافى است و براى آن كه يقين كند تمام اين مدت را روزه بوده، بايد مقدارى پيش از اذان صبح و مقدارى هم بعد از مغرب از انجام كارى كه روزه را باطل میكند خوددارى نمايد. |
|
انسان میتواند در هر شب از ماه رمضان برای روزهی فرداى آن نيت كند اما بهتر است كه شب اول ماه نيت روزهی همه ماه را بنمايد. |
|
از اول شب ماه رمضان تا اذان صبح، هر وقت نيت روزه فردا را بكند اشكال ندارد. |
|
وقت نيت روزه مستحبى از اول شب است تا موقعى كه به اندازه نيت كردن به مغرب وقت مانده باشد، يعنی اگر تا آن موقع كارى كه روزه را باطل میكند انجام نداده باشد و نيت روزه مستحبى كند، روزه او صحيح است. |
|
كسى كه پيش از اذان صبح بدون نيت روزه خوابيده است، اگر پيش از ظهر بيدار شود و نيت كند، روزه او صحيح است چه روزه او واجب باشد چه مستحب، و اگر بعد از ظهر بيدار شود، نمیتواند نيت روزه واجب نمايد. |
|
اگر بخواهد غير روزه رمضان، روزه ديگرى بگيرد بايد آن را معين نمايد، مثلا نيت كند كه روزه قضا يا روزه نذر میگيرم، ولى در ماه رمضان لازم نيست نيت كند كه روزه ماه رمضان میگيرم، بلكه اگر نداند ماه رمضان است، يا فراموش نمايد و روزه ديگرى را نيت كند، روزه ماه رمضان حساب میشود. |
|
اگر بداند ماه رمضان است و عمدا نيت روزه غير رمضان كند، نه روزه رمضان حساب میشود و نه روزهاى كه قصد كرده است. |
|
اگر مثلا به نيّت روز اول ماه، روزه بگيرد، بعد بفهمد روز دوم يا سوم بوده، روزه او صحيح است. |
|
اگر پيش از اذان صبح نيت كند و بیهوش شود و در بين روز به هوش آيد، بنابر احتياط واجب بايد روزه آن روز را تمام نمايد و اگر تمام نكرد،قضاى آن را بجا آورد. |
|
اگر پيش از اذان صبح نيت كند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود، روزهاش صحيح است. |
|
اگر نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است و پيش از ظهر متوجه شود، چنانچه كارى كه روزه را باطل میكند انجام نداده باشد، بايد نيت كند و روزه او صحيح است و اگر كارى كه روزه را باطل میكند انجام داده باشد، يا بعدازظهر متوجه شود كه ماه رمضان است، روزه او باطل میباشد ولى بايد تا مغرب كارى كه روزه را باطل میكند انجام ندهد و بعد از ماه رمضان هم روزه آن روز را قضا نمايد. |
|
اگر بچه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود، بايد روزه بگيرد، واگر بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نيست. |
|
كسى كه روزه قضا يا روزه واجب ديگرى برعهدهی خويش دارد، نمیتواند روزه مستحبى بگيرد و چنانچه فراموش كند و روزه مستحب بگيرد، در صورتى كه پيش از ظهر يادش بيايد، روزه مستحبى او به هم میخورد و میتواند نيت خود را به روزه واجب برگرداند و اگر بعد از ظهر متوجه شود، روزه او باطل است و اگر بعد از مغرب يادش بيايد روزهاش صحيح است، اگر چه بیاشكال نيست. |
|
اگر غير از روزه ماه رمضان، روزه معين ديگرى بر انسان واجب باشد، مثلا نذر كرده باشد كه روز معينى را روزه بگيرد، چنانچه عمدا تا اذان صبح نيت نكند روزهاش باطل است و اگر نداند كه روزه آن روز بر او واجب است يا فراموش كند و پيش از ظهر يادش بيايد، چنانچه كارى كه روزه را باطل میكند انجام نداده باشد، روزه او صحيح و گرنه باطل میباشد. |
|
اگر براى روزه واجب غيرمعينى مثل روزه كفاره عمدا تا نزديك ظهر نيت نكند، اشكال ندارد بلكه اگر پيش از نيت تصميم داشته باشد كه روزه نگيرد يا ترديد داشته باشد كه بگيرد يا نه، چنانچه كارى كه روزه را باطل میكند انجام نداده باشد، و پيش از ظهر نيت كند، روزه او صحيح است. |
|
اگر كافری پيش از ظهر ماه رمضان مسلمان شود و حتی از اذان صبح تا آن وقت كارى كه روزه را باطل میكند انجام نداده باشد نمیتواند روزه بگيرد و قضا هم ندارد. |
|
اگر مريض پيش از ظهر ماه رمضان خوب شود و از اذان صبح تا آن وقت كارى كه روزه را باطل میكند انجام نداده باشد، بايد نيت روزه كند و آن روز را روزه بگيرد، و چنانچه بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز بر او واجب نيست. |
|
روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، واجب نيست روزه بگيرد و اگر بخواهد روزه بگيرد میتواند نيت روزه رمضان كند ولى اگر نيت روزه قضا و مانند آن بنمايد و چنانچه بعد معلوم شود ماه رمضان بوده، روزهی آن روز جزئی از روزههای ماه رمضان حساب میشود. |
|
اگر روزى را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، به نيت روزه قضا يا روزه مستحبى و مانند آن روزه بگيرد و در بين روز بفهمد كه ماه رمضان است، بايد نيت روزه رمضان كند. |
|
اگر در روزه واجب معينى مثل روزه رمضان از نيت روزه گرفتن برگردد، روزهاش باطل است ولى چنانچه نيت كند كه چيزى را كه روزه را باطل میكند بجا آورد، در صورتى كه آن را انجام ندهد روزهاش باطل نمیشود. |
|
در روزه مستحب و روزه واجبى كه وقت آن معين نيست مثل روزه كفاره، اگر قصد كند كارى كه روزه را باطل میكند انجام دهد، يا مردد شود كه به جا آورد يا نه، چنانچه به جا نياورد و پيش از ظهر دوباره نيت روزه كند، روزه او صحيح است. |
|
|
برخی چيزهايى كه روزه را باطل میكند |
|
|
|
نه چيز روزه را باطل میكند كه برخی از آنها عبارتند از:
۱– خوردن و آشاميدن
۲– دروغ بستن به خدا و پيغمبر(ص) و جانشينان پيغمبر(ع)
۳– رساندن غبار غليظ به حلق
۴– فرو بردن تمام سر در آب
۵– باقى ماندن بر جنابت و حيض تا اذان صبح
۶– اماله كردن با چيزهاى روان
۷– قى كردن |
|
آنچه براى روزهدار مكروه است: |
|
|
|
برخی چيزهایی كه براى روزه دار مكروه است:
ريختن دارو به چشم و سرمه كشيدن، در صورتى كه مزه يا بوى آن به حلق برسد؛
انجام دادن هركارى كه مانند خون گرفتن و حمّام رفتن، باعث ضعف مى شود؛
بوكردن گياهان معطر؛
نشستن زن در آب؛
استعمال شياف؛
خيس كردن لباسى كه در بدن دارد؛
كشيدن دندان و هركارى كه به واسطه آن از دهان خون بيايد؛
مسواك كردن با چوب تَر؛ |
|
جاهايى كه قضا و كفاره واجب است: |
|
|
|
اگر در روزه ماه رمضان عمدا قى كند يا در شب جنب شود و به تفصيلى كه در بالا گفته شد سه مرتبه بيدار شود و بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود، فقط بايد قضاى آن روز را بگيرد و چنانچه عمدا اماله كند يا سر زير آب ببرد، بنابراحتياط واجب بايد كفاره هم بدهد، ولى اگر كار ديگرى كه روزه را باطل میكند عمدا انجام دهد، در صورتى كه میدانسته آن كار روزه را باطل میكند، قضا و كفاره براو واجب میشود. |
|
اگر به واسطهی ندانستن مساله و احكام، كارى انجام دهد كه روزه را باطل میكند، چنانچه میتوانسته مساله را ياد بگيرد، بنابر احتياط واجب كفاره بر او ثابت میشود، و اگر نمیتوانسته مساله را ياد بگيرد يا اصلا ملتفت مساله نبوده يا يقين داشته كه فلان چيز روزه را باطل نمیكند، كفاره بر او واجب نيست. |
|
|
|
كسى كه كفاره روزه رمضان بر او واجب است، بايد يك بنده آزاد كند يا به دستورى كه در پايين گفته میشود، دو ماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير كند يا به هر كدام، يك مد كه تقريبا ده سير است، طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها بدهد، و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد، هر چند مد كه میتواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد بايد استغفار كند، اگر چه مثلا يك مرتبه بگويد: “استغفرالله”، و احتياط واجب در فرض اخير آن است كه هر وقت بتواند، كفاره را بدهد. |
|
كسى كه میخواهد دو ماه كفاره روزه رمضان را بگيرد، بايد سى و يك روز آن را پى در پى بگيرد، و اگر بقيه آن پى در پى نباشد، اشكال ندارد. |
|
كسى كه میخواهد دو ماه كفاره روزه رمضان را بگيرد، نبايد موقعى شروع كند كه در بين سى و يك روز، روزى باشد كه مانند عيد قربان روزه آن حرام است. |
|
كسى كه بايد پى در پى روزه بگيرد، اگر در بين آن بدون عذر يك روز روزه نگيرد، يا وقتى شروع كند كه در بين آن به روزى برسد كه روزه آن واجب است، مثلا به روزى برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگيرد، بايد روزهها را از سر بگيرد. |
|
اگر در بين روزهايى كه بايد پى در پى روزه بگيرد، عذرى مثل حيض يا سفرى كه در رفتن آن مجبور است، براى او پيش آيد، بعد از برطرف شدن عذر واجب نيست روزهها را از سر بگيرد، بلكه بقيه را بعد از برطرف شدن عذر به جا میآورد. |
|
اگر به چيز حرامى روزه خود را باطل كند، چه آن چيز اصلا حرام باشد مثل شراب و زنا يا به جهتى حرام شده باشد، بنا بر احتياط كفاره جمع بر او واجب میشود، يعنى بايد يك بنده آزاد كند و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند يا به هر كدام آنها يك مد كه تقريبا ده سير است گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد، و چنانچه هر سه برايش ممكن نباشد، هر كدام آنها را كه ممكن است بايد انجام دهد. |
|
اگر روزهدار دروغى را به خدا و پيغمبر(صلى الله عليه و آله و سلم) نسبت دهد، كفاره جمع كه تفصيل آن در بالا گفته شد، بنابر احتياط بر او واجب میشود. |
|
اگر روزهدار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه كار ديگرى غير از جماع كه روزه را باطل میكند انجام دهد، براى همه آنها يك كفاره كافى است. |
|
اگر روزهدار كارى كه حلال است و روزه را باطل میكند، انجام دهد، مثلا آب بياشامد و بعد كار ديگرى كه حرام است و روزه را باطل میكند انجام دهد، مثلا غذاى حرامى بخورد يك كفاره كافى است. |
|
اگر روزهدار آروغ بزند و چيزى در دهانش بيايد، چنانچه عمدا آن را فرو ببرد، روزهاش باطل است و بايد قضاى آن را بگيرد و كفاره هم بر او واجب میشود، و اگر خوردن آن چيز حرام باشد، مثلا موقع آروغ زدن خون يا غذايى كه از صورت غذا بودن خارج شده به دهان او بيايد و عمدا آن را فرو برد، بايد قضاى آن روزه را بگيرد و بنابراحتياط كفاره جمع هم بر او واجب میشود. |
|
اگر نذر كند كه روز معينى را روزه بگيرد، چنانچه در آن روز عمدا روزه خود را باطل كند، بايد يك بنده آزاد نمايد، يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام دهد. |
|
اگر به گفته كسى كه میگويد مغرب شده افطار كند، و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و كفاره بر او واجب میشود. ولى اگر خبر دهنده عادل بوده، فقط قضاى آن روزه واجب است. |
|
كسى كه عمدا روزه خود را باطل كرده، اگر بعد از ظهر مسافرت كند، يا پيش از ظهر براى فرار از كفاره سفر نمايد، كفاره از او ساقط نمیشود، بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتى براى او پيش آمد كند، بنابر احتياط كفاره بر او واجب است. |
|
اگر كسی عمدا روزه خود را باطل كند و بعد عذرى مانند حيض يا مرض براى او پيدا شود، كفاره بر او واجب نيست. |
|
اگر يقين كند كه روز اول ماه رمضان است و عمدا روزه خود را باطل كند، بعد معلوم شود كه آخر شعبان بوده، كفاره بر او واجب نيست. |
|
اگر انسان شك كند كه آخر رمضان است يا اول شوال و عمدا روزه خود را باطل كند، بعد معلوم شود اول شوال بوده، كفاره بر او واجب نيست. |
|
انسان نبايد در بجا آوردن كفاره كوتاهى كند، ولى لازم نيست فورا آن را انجام دهد. |
|
اگر كفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نياورد، چيزى بر آن اضافه نمیشود. |
|
كسى كه بايد براى كفاره يك روز شصت فقير را طعام بدهد، اگر به شصت فقير دسترسى دارد، نبايد به هر كدام از آنها بيشتر از يك مد كه تقريبا ده سير است طعام بدهد، يا يك فقير را بيشتر از يك مرتبه سير نمايد، ولى چنانچه انسان اطمينان داشته باشد كه فقير طعام را به عيالات خود میدهد يا به آنها میخوراند، میتواند براى هر يك از عيالات فقير اگرچه صغير باشند يك مد به آن فقير بدهد. |
|
كسى كه قضاى روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمدا كارى كه روزه را باطل میكند انجام دهد، بايد به ده فقير هر كدام يك مد كه تقريبا ده سير است طعام بدهد، و اگر نمیتواند بنابر احتياط واجب بايد سه روز پى در پى روزه بگيرد. |
|
جاهايى كه فقط قضاى روزه واجب است: |
|
|
|
در چند صورت فقط قضاى روزه بر انسان واجب است و كفاره واجب نيست:
اول: آنكه روزهدار در روز ماه رمضان عمدا قى كند.
دوم: آنكه در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصيلى كه در بالا گفته شد تا اذان صبح از خواب سوم بيدار نشود.
سوم: عملى كه روزه را باطل مى كند بجا نياورد، ولى نيت روزه نكند يا ريا كند يا قصد كند كه روزه نباشد.
چهارم: آنكه در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش كند و با حال جنابت يك روز يا چند روز روزه بگيرد.
پنجم: آنكه در ماه رمضان بدون اين كه تحقيق كند صبح شده يا نه، كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده و نيز اگر بعد از تحقيق با اين كه گمان دارد صبح شده، كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده قضاى آن روزه بر او واجب است. ولى اگر بعد از تحقيق گمان يا يقين كند كه صبح شده و چيزى بخورد، و بعد معلوم شود صبح بوده، قضا واجب نيست، بلكه اگر بعد از تحقيق شك كند كه صبح شده يا نه و كارى كه روزه را باطل میكند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده، قضا واجب نيست.
ششم: آنكه كسى بگويد صبح نشده و انسان به گفته او كارى كه روزه را باطل میكند انجام هد، بعد معلوم شود صبح بوده است.
هفتم: آنكه كسى بگويد صبح شده و انسان به گفته او يقين نكند، يا خيال كند شوخى میكند و كارى كه روزه را باطل میكند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.
هشتم: آنكه به گفته كس ديگر كه عادل باشد افطار كند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است.
نهم: آنكه در هواى صاف به واسطه تاريكى يقين كند كه مغرب شده و افطار كند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است ولى اگر در هواى ابر به گمان اين كه مغرب شده افطار كند، بعد معلوم شود مغرب نبوده، قضا لازم نيست.
دهم: آنكه براى خنك شدن يا بى جهت مضمضه كند، يعنى آب در دهان بگرداند و بیاختيار فرو رود، ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد، يا براى وضو مضمضه كند و بیاختيار فرو رود، قضا بر او واجب نيست. |
|
اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد و بیاختيار فرو رود، يا آب داخل بينى كند و بیاختيار فرو رود، قضا بر او واجب نيست. |
|
مضمضه زياد براى روزهدار مكروه است، و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد، بهتر استسه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد. |
|
اگر انسان بداند كه به واسطه مضمضه، بیاختيار يا از روى فراموشى آب وارد گلويش میشود، نبايد مضمضه كند. |
|
اگر در ماه رمضان بعد از تحقيق يقين كند كه صبح نشده و كارى كه روزه را باطل میكند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، قضا لازم نيست. |
|
اگر انسان شك كند كه مغرب شده يا نه، نمیتواند افطار كند، ولى اگر شك كند كه صبح شده يا نه، پيش از تحقيق هم میتواند كارى كه روزه را باطل میكند انجام دهد. |
|
|
|
اگر كافر مسلمان شود، واجب نيست روزههاى وقتى را كه كافر بوده قضا نمايد، ولى اگر مسلمانى كافر شود و دوباره مسلمان گردد، روزههاى وقتى را كه كافر بوده بايد قضا نمايد. |
|
روزهاى كه از انسان به واسطه مستى فوت شده بايد قضا نمايد، اگرچه چيزى را كه به واسطه آن مستشده براى معالجه خورده باشد، بلكه اگر نيت روزه كرده و مستشده و در حال مستى روزه را ادامه داده تا از مستى خارج شده باشد، بنا بر احتياط واجب بايد روزه آن روز را تمام كند و بعدا قضا نمايد. |
|
اگر براى عذرى چند روز روزه نگيرد و بعد شك كند كه چه وقت عذر او برطرف شده، میتواند مقدار كمتر را كه احتمال میدهد روزه نگرفته قضا نمايد، مثلا كسى كه پيش از ماه رمضان مسافرت كرده و نمیداند پنجم رمضان از سفر برگشته يا ششم، میتواند پنج روز روزه بگيرد. و نيز كسى هم كه نمیداند چه وقت عذر برايش پيدا شده، میتواند مقدار كمتر را قضا نمايد، مثلا اگر در آخرهاى ماه رمضان مسافرت كند و بعد از رمضان برگردد و نداند كه بيست و پنجم رمضان مسافرت كرده يا بيستو ششم، میتواند مقدار كمتر يعنى پنج روز را قضا كند. |
|
اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد، قضاى هر كدام را كه اول بگيرد مانعى ندارد، ولى اگر وقت قضاى رمضان آخر تنگ باشد، مثلا پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد، بايد اول، قضاى رمضان آخر را بگيرد. |
|
اگر قضاى روزه چند رمضان بر او واجب باشد، و در نيت معين نكند روزهاى را كه میگيرد قضاى كدام رمضان است، قضاى سال اول حساب میشود. |
|
كسى كه قضاى روزه رمضان را گرفته، اگر وقت قضاى روزه او تنگ نباشد، میتواند پيش از ظهر روزه خود را باطل نمايد. |
|
اگر قضاى روزه ماه رمضان شخص ديگرى را گرفته باشد، مى تواند بعد از ظهر روزه را باطل كند، اگرچه احتياط آن است كه باطل نكند. |
|
اگر به واسطه مرض يا حيض، روزه رمضان را نگيرد و پيش از تمام شدن رمضان بميرد، لازم نيست روزههايى را كه نگرفته، براى او قضا كنند، اگر چه مستحب است. |
|
اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگيرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بكشد، قضاى روزههايى را كه نگرفته بر او واجب نيست، و بايد براى هر روز يك مدكه تقريبا ده سير است طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد. ولى اگر به واسطه عذر ديگرى، مثلا براى مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقى بماند، روزههايى را كه نگرفته بايد قضا كند و احتياط مستحب آن است كه براى هر روز يك مد طعام هم به فقير بدهد. |
|
اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگيرد و بعد از رمضان مرض او برطرف شود ولى عذر ديگرى پيدا كند كه نتواند تا رمضان بعد قضاى روزه را بگيرد، بايد روزههايى را كه نگرفته، قضا نمايد. و نيز اگر در ماه رمضان غير مرض، عذر ديگرى داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود و تا رمضان سال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگيرد، روزههايى را كه نگرفته، بايد قضا كند. |
|
اگر در ماه رمضان به واسطه عذرى روزه نگيرد و بعد از رمضان عذر او برطرف شود و تا رمضان آينده عمدا قضاى روزه را نگيرد، بايد روزه را قضا كند و براى هر روز يك مد گندم يا جو و مانند اينها هم به فقير بدهد. |
|
اگر در قضاى روزه كوتاهى كند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذرى پيدا كند، بايد قضا را بگيرد و براى هر روز يك مد گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد، بلكه اگر موقعى كه عذر دارد، تصميم داشته باشد كه بعد از برطرف شدن عذر روزههاى خود را قضا كند، و پيش از آن كه قضا نمايد در تنگى وقت عذر پيدا كند، بايد قضاى آن را بگيرد، و احتياط واجب آن است كه براى هر روز هم يك مد غذا به فقير بدهد. |
|
اگر مرض انسان چند سال طول بكشد، بعد از آن كه خوب شد اگر تا رمضان آينده به مقدار قضا وقت داشته باشد، بايد قضاى رمضان آخر را بگيرد و براى هر روز از سالهاى پيش يك مد كه تقريبا ده سير است، طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد. |
|
كسى كه بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد، میتواند كفاره چند روز را به يك فقير بدهد. |
|
اگر قضاى روزه رمضان را چند سال تاخير بيندازد، بايد قضا را بگيرد و براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد. |
|
اگر روزه رمضان را عمدا نگيرد، بايد قضاى آن را به جا آورد و براى هر روز دو ماه روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام بدهد، يا يك بنده آزاد كند و چنانچه تا رمضان آينده قضاى آن روزه را به جا نياورد، براى هر روز نيز دادن يك مد طعام لازم است. |
|
اگر روزه رمضان را عمدا نگيرد و در روز كارى كه روزه را باطل میكند انجام دهد، يك كفاره كافى است. |
|
بعد از مرگ پدر، پسر بزرگتر بايد قضاى نماز و روزه او را به تفصيلى كه در رساله گفته شده بجا آورد، ولى قضاى روزه مادر بر پسر واجب نيست. |
|
اگر پدر غير از روزه رمضان، روزه واجب ديگرى را مانند روزه نذر نگرفته باشد، بايد پسر بزرگتر قضا نمايد. |
|
|
|
مسافرى كه بايد نمازهاى چهار ركعتى را در سفر دو ركعت بخواند، نبايد روزه بگيرد و مسافرى كه نمازش را تمام میخواند، مثل كسى كه شغلش مسافرت يا سفر او سفر معصيت است، بايد در سفر روزه بگيرد. |
|
مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد، ولى اگر براى فرار از روزه باشد، مكروه است. |
|
اگر غير روزه رمضان روزه معين ديگرى بر انسان واجب باشد، بنابراحتياط واجب نبايد در آن روز مسافرت كند و اگر در سفر باشد، بايد قصد كند كه ده روز در جايى بماند و آن روز را روزه بگيرد، ولى اگر نذر كرده باشد روز معينى را روزه بگيرد، میتواند در آن روز مسافرت نمايد. |
|
اگر نذر كند روزه بگيرد و روز آن را معين نكند، نمیتواند آن را در سفر بجا آورد ولى چنانچه نذر كند كه روز معينى را در سفر روزه بگيرد، بايد آن را در سفر بجا آورد و نيز اگر نذر كند روز معينى را چه مسافر باشد يا نباشد روزه بگيرد، بايد آن روز را اگرچه مسافر باشد روزه بگيرد. |
|
مسافر میتواند براى خواستن حاجت، سه روز در مدينه طيبه روزه مستحبى بگيرد. |
|
كسى كه نمیداند روزه مسافر باطل است، اگر در سفر روزه بگيرد و در بين روز مساله را بفهمد، روزهاش باطل میشود و اگر تا مغرب نفهمد، روزهاش صحيح است. |
|
اگر فراموش كند كه مسافر است يا فراموش كند كه روزه مسافر باطل میباشد و در سفر روزه بگيرد، روزه او باطل است. |
|
اگر روزهدار بعد از ظهر مسافرت نمايد، بايد روزه خود را تمام كند، و اگر پيش از ظهر مسافرت كند، وقتى به حد ترخص برسد، يعنى به جايى برسد كه ديوار شهر را نبيند و صداى اذان آن را نشنود، بايد روزه خود را باطل كند و اگر پيش از آن روزه را باطل كند، بنابر احتياط كفاره نيز بر او واجب است. |
|
اگر مسافر پيش از ظهر به وطنش برسد، يا به جايى برسد كه میخواهد ده روز در آن جا بماند، چنانچه كارى كه روزه را باطل میكند انجام نداده، بايد آن روز را روزه بگيرد، و اگر انجام داده روزه آن روز بر او واجب نيست. |
|
اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد، يا به جايى برسد كه میخواهد ده روز در آن جا بماند، نبايد آن روز را روزه بگيرد. |
|
مسافر و كسى كه از روزه گرفتن عذر دارد، مكروه است در روز ماه رمضان در خوردن و آشاميدن كاملا خود را سير كند. |
|
كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست: |
|
|
|
كسى كه به واسطه پيرى نمیتواند روزه بگيرد، يا براى او مشقت دارد، روزه بر او واجب نيست ولى در صورت دوم بايد براى هر روز يك مد كه تقريبا ده سير است گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد. |
|
كسى كه به واسطه پيرى روزه نگرفته، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگيرد، بنابر احتياط واجب بايد قضاى روزهايى را كه نگرفته بجا آورد. |
|
اگر انسان مرضى دارد كه زياد تشنه میشود و نمیتواند تشنگى را تحمل كند يا براى او مشقت دارد، روزه بر او واجب نيست ولى در صورت دوم بايد براى هر روز يك مد گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد و احتياط واجب آن است كه بيشتر از مقدارى كه ناچار است آب نياشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد، بنابر احتياط واجب بايد روزههايى را كه نگرفته قضا نمايد. |
|
|
|
روزه عيد فطر و قربان حرام است و نيز روزى را كه انسان نمیداند آخر شعبان است يا اول رمضان، اگر به نيت اول رمضان روزه بگيرد، حرام میباشد. |
|
روزه مستحبى اولاد اگر اسباب اذيت پدر و مادر يا جد شود، جايز نيست، بلكه اگر اسباب اذيت آنان نشود، ولى او را از گرفتن روزه مستحبى جلوگيرى كنند، احتياط واجب آن است كه روزه نگيرد. |
|
اگر پسر بدون اجازه پدر روزه مستحبى بگيرد و در بين روز پدر او را نهى كند، بايد افطار كند. |
|
كسى كه میداند روزه براى او ضرر ندارد، اگرچه دكتر بگويد ضرر دارد بايد روزه بگيرد و كسى كه يقين يا گمان دارد كه روزه برايش ضرر دارد اگرچه دكتر بگويد ضرر ندارد بايد روزه نگيرد و اگر روزه بگيرد، صحيح نيست، مگر آن كه به قصد قربت بگيرد و بعد معلوم شود ضرر نداشته. |
|
اگر انسان احتمال بدهد كه روزه برايش ضرر دارد و از آن احتمال ترس براى او پيدا شود، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، نبايد روزه بگيرد و اگر روزه بگيرد صحيح نيست، مگر آن كه به قصد قربت گرفته باشد و بعد معلوم شود ضرر نداشته. |
|
كسى كه عقيدهاش اين است كه روزه براى او ضرر ندارد، اگر روزه بگيرد و بعد از مغرب بفهمد روزه براى او ضرر داشته، بايد قضاى آن را بجا آورد. |
|
غير از روزههايى كه گفته شد، روزههاى حرام ديگرى هم هست كه در كتابهاى مفصل گفته شده است. |
|
روزه روز عاشورا و روزى كه انسان شك دارد روز عرفه است يا عيد قربان مكروه است. |
|
|
|
روزه تمام روزهاى سال غير از روزههاى حرام و مكروه كه گفته شد مستحب است و براى بعضى از روزها بيشتر سفارش شده است كه از آن جمله است:
1- پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه، و چهارشنبه اولى كه بعد از روز دهم ماه است و اگر كسى اينها را بجا نياورد مستحب است قضا نمايد و چنانچه اصلا نتواند روزه بگيرد مستحب است براى هر روز يك مد طعام يا 6/12 نخود نقره به فقير بدهد.
2- سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه.
3- تمام ماه رجب و شعبان و بعضى از اين دو ماه اگر چه يك روز باشد.
4- روز عيد نوروز، روز بيست و پنجم و بيست و نهم ذیقعده، روز اول تا روز نهم ذیحجه، روز عرفه ولى اگر بواسطه ضعف روزه، نتواند دعاهاى روز عرفه را بخواند، روزه آن روز مكروه است، عيد سعيد غدير،18 ذیحجه، روز اول و سوم محرم، ميلاد مسعود پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم، 17 ربيع الاول روز مبعث حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم، 27 رجب و اگر كسى روزه مستحبى بگيرد واجب نيست آن را به آخر برساند بلكه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت كند، مستحب است دعوت او را قبول كند و در بين روز افطار نمايد. |
|
مواردى كه مستحب است انسان از كارهايى كه روزه را باطل میكند خوددارى نمايد: |
|
|
|
براى شش نفر مستحب است در ماه رمضان اگر چه روزه نيستند از كارهاى كه روزه را باطل میكند خودارى نمايند:
اول: مسافرى كه در سفر، كارى كه روزه را باطل میكند انجام داده باشد و پيش از ظهر به وطنش يا به جايى كه میخواهد ده روز بماند، برسد.
دوم: مسافرى كه بعد از ظهر به وطنش يا به جايى كه میخواهد ده روز در آن جا بماند برسد.
سوم: مريضى كه پيش از ظهر خوب شود و كارى كه روزه را باطل میكند انجام داده باشد.
چهارم: مريضى كه بعد از ظهر خوب شود.
پنجم: زنى كه در بين روز از خون حيض پاك شود.
ششم: كافرى كه در روز ماه رمضان مسلمان شود.مستحب است روزهدار نماز مغرب و عشا را پيش از افطار كردن بخواند ولى اگر كسى منتظر اوست يا ميل زيادى به غذا دارد كه نمیتواند با حضور قلب نماز بخواند بهتر است اول افطار كند ولى به قدرى كه ممكن است نماز را در وقت فضيلت آن بجا آورد. |
|
|
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.